– Öncelikle bize kendinizden bahseder misiniz?
Merhaba, ben diyetisyen Melis Demir. Doğu Akdeniz Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik bölümünü tam burslu ve İngilizce okuyarak yüksek şerefle bitirdim. Staj dönemimi Ankara Bilkent Şehir Hastanesi’nde tamamladım. Mezun olduktan sonra Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü’nde bir dönem proje danışmanlığı görevinde bulundum. Şu anda karaciğer yağlanması hastalıklarının medikal beslenme tedavisi üzerine kendi şirketimi kurarak hastalarıma hizmet vermeye devam ediyorum.
-Karaciğer yağlanmasındaki en önemli faktörler nelerdir?
Karaciğer hastalıkları, alkol, yanlış beslenme ve yaşam tarzı alışkanlıkları, genetik yatkınlık, aşırı toksik maddeye/ilaca maruz kalma veya virüsel bulaşımlar (Hepatit B, Hepatit C gibi) sonucunda gelişebilir.
Bunlar arasında en sık karşılaşılan sebeplerin alkol ve yanlış beslenme / yaşam tarzı alışkanlıkları olduğunu görüyoruz. Alkol, 2010’dan 2019’a kadar karaciğer kanseri ölümlerinin en hızlı büyüyen ikinci nedeniydi. Alkole bağlı siroz hastalarında karaciğer kanserinin (HCC) yıllık görülme oranı ise %0,9 ile %5,6 arasında değişmektedir.
Alkole bağlı olmayan karaciğer hastalıklarının ise dünya çapında görülme sıklığı, 1990–2019 yılları arasında %25,26’dan %38,20’ye yükselmiştir. Bu tip karaciğer hastalıklarının ana sebepleri ise fazla yağlı beslenme, hareketsizlik, obezite, metabolik sendrom gibi yanlış yaşam tarzı alışkanlıklarıdır.
-Bir insan Karaciğer yağlanması olduğunu nasıl anlar?
Karaciğer hastalıkları oluşum süreçlerinde herhangi bir semptom vermez, gizli ilerler. Ancak tesadüfen yapılan bir kan tetkikinde karaciğer enzimlerinin yükseldiği görüldüyse ileri tetkiklerle (ultrason görüntülemesi, MR, biyopsi gibi) tanı kesinleştirilir.
Hastalık ilerlemeye başladığında ise görülen şikayetler arasında; kaşıntı, sarılık, halsizlik, ödem, karın üst ve arka tarafına denk gelen ağrı, koyu renkli idrar, sindirim rahatsızlıkları sayılabilir.
-Bunun için herhangi bir ilaç tedavisi yokken siroz olmadan nasıl iyileşebilir?
Karaciğer yağlanmaları başlangıcından siroza kadar giden süreçte 4 derecelendirmeye ayrılır. Bunlar grade 1 (basit yağlanma), grade 2, grade 3 ve grade 4 (siroz)dur. İlk 3 aşamadaki hastaları sağlıklı karaciğer yapısına veya daha hafif bir grade seviyesine ulaştırmak mümkündür. Bu iyileşmeyi ise bize medikal beslenme tedavisi sağlar. O yüzden hastalık ilerlemeden, erken tedavi hayat kurtarıcıdır. Ancak siroz tanısı aldıktan sonra maalesef bu durumun geri dönüşü artık mümkün olmaz.
-Karaciğer dostu besinler nelerdir?
Karaciğerin en önemli dostu dengeli ve kişinin fiziksel, zihinsel ihtiyaçlarına göre hazırlanmış sağlıklı bir beslenme tarzıdır. Gerçek besin maddelerinin arasında ise dikenli incir, zerdeçal, biberiye, kekik, enginar, ıspanak, kahve ve sarımsak sayılabilir.
– Hayatı boyunca ilaç kullanmak zorunda olan kronik hastalar var. İlaç karaciğeri yoran bir şey. Bu hastalar karaciğer sağlığını sizce nasıl korumalılar?
Bu hastalarımıza ilk önerim kesinlikle doktorlarına danışmadan ilaçlarda herhangi bir doz artırımı/azaltımı yapmamaları. Her 6 ayda düzenli kan tetkikleri ile karaciğer sağlığı takip edilmeli ve önleyici/koruyucu karaciğer beslenmesi düzeni oluşturulmalı.
– Son olarak eklemek ve söylemek istediğiniz bir şey var mıdır?
Karaciğer hastalıklarında en önemli noktanın ilaç tedavisi henüz bulunmasa bile medikal beslenme tedavisinin var olduğunu bilmeniz. Umutsuzluğa kapılmadan olabildiğince erken bu tedaviye başlamak hayati önem taşıyor. Hepinize sağlıklı günler diliyorum.
