Franchising mi Bayilik mi?
Uygulamada ve dilimizde, franchising ile bayilik aynı anlama mı geliyor diye kafa karışıklığı bulunmakta ve genelde bu terimler birbirlerine karıştırılmaktadır. Franchising ile bayilik aynı anlamlara gelmediği gibi uygulama olarak da birbirlerinden farklı işletim modelleridir. Franchising; sektörde tanımsal olarak bulunan, ürüne, hizmete, kalitesini ve ismini kanıtlamış ve başarılı olmuş firmalardan belirli bir bedel karşılığı, isim hakkının verilmesidir.
Franchising ilişkisi esasında bir sözleşme ilişkisidir; imtiyaz veren ve imtiyaz alan taraflardır. Her iki tarafında hak ve yükümlülükleri bulunmaktadır. Bayilik; üreticinin mallarının tamamını veya bir kısmını belirli bir bölgede satmak üzere bayiye göndermeyi; bayinin de, üreticinin dağıtım ağına dahil olarak sözleşme konusu mal veya hizmeti kendi adına ve hesabına satmak ve bu mal ile hizmetlerin sürümünü arttıracak faaliyetlerde bulunmak yükümlülüğü altına girmesidir. Bayilik sözleşmeside esasında bir sözleşme ilişkisidir;bayi ve üretici taraflarıdır. Burada da her iki tarafın birbirlerine karşı hak ve yükümlülükleri vardır.
Franchising ile bayilik birbirinden iki farklı bir işletim yöntemidir. Franchising de imtiyaz verenin fikri, mülki, disiplini olarak imtiyaz alanın politikalarına bağlıdır. Ancak bayilik bağımsız olup böyle yükümlülüğü, külfeti yoktur. Franchising de “al sat, birlikte büyüyelim” mantığı var iken bayilikte ise “al-sat” mantığı hakimdir. Franchising de Franchise alan, franchise verene bir bedel öder ancak bayilikte böyle bir bedel söz konusu değildir.
Franchising de franchise alanın tüm franchise verdiklerinde ve kendisinde tek tip konsept vardır ve hepsi birbirinin aynısı iken bayilik te bayiler kendi adlarını, kendi logolarını, amblemlerini kullanmakta serbestidirler. Franchising için başlangıç maliyeti yüksek olmakla beraber , bayilik başlangıç bütçesi daha düşüktür. Franchising sözleşmesi sona erdikten sonra rekabet etmeme yasağı bulunmakta iken, bayilik te taraflar sözleşmede aksini kararlaştırmadıkça böyle bir yasak yoktur.
Kısaca üzerinde durduğumuz bu farklılıklarda görüleceği üzere bayilik ile franchising ana hatları ile birbirlerinden farklı iki ayrı işletim sistemidir.
AV.ZEHRA ÇINAR
